Şaşılık Neden Olur Belirtileri Ve Tedavisi

Çocuklarda ve erişkinlerde şaşılık neden olur?

Gözler tam karşıya bakarken birbirine paraleldir. Şaşılık, bir insanın iki gözünün ne tarafa bakıyor ise iki gözünde aynı tarafa bakamaması olarak tanımlanabilir. Yani kişi sağa baktığında sol gözü de o tarafa bakar. Fakat gözün biri o yöne yeteri kadar yönlenmiyor ise bu duruma şaşılık denir. Şaşılık doğuştan ya da daha sonradan oluşabilir.

Şaşılık probleminde yanıltıcı göz kaymaları yani yalancı şaşılık diye bilinen şaşılık ta vardır. Örneğin, bir bebeğin göz kapakları henüz yeterince oluşmamış ve burun yapısı olgunlaşmamış ise, bazen bebeklerin gözleri kayık gibi görülebilir. Göz kapağı normal gelişimini tamamlamış insanlarda hafif sağa bakıldığında gözün biri normal görülür iken, diğer gözde beyazlık tamamen kaybolur ve bu durumda da göz kayması varmış gibi görülebilir.

Şaşılık nedenleri

Şaşılığın nedenleri oldukça fazladır.

Doğumsal şaşılık nedenleri : Doğuştan olan şaşılık, doğuştan şaşılığın nedenleri ise çocuğun görme sisteminde oluşan kırma kusurundan veya gözde tümör oluşumundan, beyin tümörü varlığından doğumsal şaşılık oluşabilir.

3-4 yaşlarında oluşan şaşılık nedenleri :  Üç dört yaşlarında ortaya çıkan şaşılık nedenleri arasında en sık kırma kusurları (gözün birinin gözlük ihtiyacı olması nedeni ile şaşılık), psikolojik olarak şaşılık, kas bozukluklarına bağlı şaşılık gibi nedenlerden şaşılık meydana gelebilir.

Şaşılık tipleri veya çeşitleri 

Şaşılığın çeşitleri genellikle iki ana grupta değerlendirilir. Birincisi kırma kusuru nedeni ile oluşan şaşılıklar diğeri ise organik nedenli şaşılıktır.

Tip 1 şaşılık (organik nedenli şaşılık) : Organik nedenli şaşılıklar beyin tümörü, göz tümörü, travmatik etkenler gibi organik bir nedeni olan şaşılıklar dır.

Tip 2 şaşılık (kırma kusuru ile ilişkili şaşılık) : Kırma kusurlarına bağlı şaşılıklar gözlerin miyop, astigmat ya da hipermetrop olmasına bağlı gelişen şaşılıklar dır.

Bazı gözler içe doğru kayar iken bazı gözlerde dışa doğru kayar ve buna içe şaşılık (Ezotropya) denir. Bazı gözlerde dışa doğru kayar buna dışa doğru şaşılık (Egzotropya) denir.

Bazı gözlerde de bir göz aşağı bir göz yukarı bakabilir. Bazı gözlerde göz kendi içerisinde dönme yapabilir. Yani şaşılık bu şekillerde ve farklı tiplerde görülebilir.

Şaşılık belirtileri

Şaşılık problemi olan insanlar başkaları tarafından çift görüyormuş gibi zannedilir ama çift görmezler. Çünkü beyin bir tarafın görüntüsünü algılamak istemez. Örneğin, hastanın sağ gözü daha iyi görüyor ise sol gözden gelen görüntüler uygun olmayan görüntüler ise sol gözden gelen görüntüleri beyin kabullenmez ve sadece sağ gözden gelen görüntüleri kabul eder ve böylece şaşılık otaya çıkar.

Diğer göz sağlam olduğu halde yavaş yavaş tembel olur ve o gözün görme oranı 10'da 1-10'da 2 görüşlere kadar düşebilir. Diğer belirtilerinden biride şaşılık problemi olan kişi biri ile konuşurken bir gözü konuştuğu kişiye diğer gözü ise başka bir yere bakıyormuş gibidir ve bu durum dışa şaşılık olan insanlarda bu şekilde görülür. Estetik olarak iki gözün farklı yerlere bakıyor olması şaşılık bulgusudur. Şaşılığın gözler ile ilgili başka bir belirtisi genellikle olmaz. Fakat gözlerde yorgunluk hissi gizli şaşılıklarda sık görülen bir belirtidir.

Şaşılık teşhisi

Bütün çocukların 4 yaşından önce göz doktoru tarafından kontrol edilmesi gereklidir. Eğer ailede ve akrabalarda şaşılık ya da göz tembelliği bulunan başka biri var ise bu muayenenin çocuklarda 3 yaşından önce yapılması gereklidir. Bebeklerin gözleri içe dönük gibi görünür.

Bunun nedeni burun kökünün daha geniş olması ya da göz kapağının iç tarafında deri kıvrımının bulunmasından dır. Bebek büyüdükçe bu görünüm normale döner. Fakat bu durumun netleşebilmesi için tam bir göz muayenesi yapılmalıdır. Gerçekten şaşılık olan çocuklarda bu tip görünüm düzelmez. Yalancı şaşılık ve gerçek şaşılık arasındaki fark göz doktoru tarafından netliğe kavuşturulmalıdır

Şaşılık nasıl tedavi edilir?

Şaşılık tedavisinde belirli bir sıralama söz konusudur. Şaşılığın nedeni beyin tümörü, göz tümörü ve göz kası hastalıkları değil ise, bu durumda nedenin kırma kusuruna bağlı olduğu düşünülür. Yani, bu hastada miyop, hipermetrop ya da astigmat vardır ve neden olarak, bu nedenler tespit edilir ise gözlük tedavisi uygulanır.

Fakat şaşı olan göz yada gözlerden birinde göz tembelliği başlamış olabilir. Tembelleşen gözün çalışması için bazı egzersizler yaptırılır. Bu tedavilere rağmen hastada göz kayması devam eder ise gözün kaslarını kuvvetlendirme amaçlı çalışmalar (ortoptik egzersizler) yapılır.

Cerrahi tedavide, şaşılıkta gözün bir kası içeriye fazla çeker ve cerrahi tedavide bu kasın içeriye çekme gücünü azaltmaya yönelik bir işlem uygulanır. Operasyon esnasında bu kasın göze yapıştığı yerler değiştirilir. Bu operasyon ile estetik olarak göz düzeltilir. Fakat ameliyattan 3-5 yıl sonra göz tekrar bir miktar kayabilir. Göz kayar ise ameliyat ile tekrar düzeltilebilir.

Gizli şaşılık nedir? 

Gizli şaşılık durumunda hasta çok yorulduğunda gözlerinin kaydığını hisseder ve çevresindeki insanlar bunu fark etmez ya da fark edebilir. Bu kişinin çevresindekiler şaşılık olduğunu fark etseler bile söylemek istemezler. Gizli şaşılıklar genellikle gözler yorulduğunda ortaya çıkar. Gizli şaşılığın nedenleri belki bir küçük astigmat, küçük miyop ya da hipermetrop olabilir. Bu nedenlerin tedavisi yapıldığı zaman gizli şaşılık bazen ortadan kalkabilir ve düzelebilir. Gözlük tedavisi ile gizli şaşılık tedavi edilebilir iken, bazı hastalarda ameliyat gerekebilir.

Şaşılık ameliyatı nasıl yapılır? 

Şaşılık ameliyatı sırasında göz küresi yerinden çıkarılmaz. Üzerinde ufak bir kesi yapılarak şaşılığa neden olan kasa ulaşılır ve şaşılığın tipine göre çeşitli pozisyon değişiklikleri yapılmaktadır. Gereken durumlarda iki göze aynı anda müdahale edilebilir.

Şaşılık ameliyatları erişkinlerde lokal anestezi ile yapılabilir iken, çocuklarda genel anestezi şarttır. Şaşılık ameliyatından sonra erişkinler ve çocuklar günlük yaşantısına 1-2 gün içerisinde geri dönebilir. Fakat hastaların bazılarında tekrar operasyon yapılması gerekebilir. Her ameliyatta olduğu gibi şaşılık ameliyatlarının da riskleri vardır ve bu riskler mikrop kapma, kanama, çok nadir olarak görme kaybı gibi risklerdir.