Sarı Nokta Hastalığı Nedenleri Ve Belirtileri

Sarı nokta hastalığı (makula dejenerasyonu) tedavisi

Sarı nokta önemli bir göz hastalığıdır. Göze bakacak olursak yan kesitinden ve önden arkaya doğru, öncelikle kornea (gözün önündeki cam tabaka), daha sonra göz içi merceği, merceğin arkasında jel ile dolu destek tabakası (retina tabakası) vardır.

Bu retina tabakasında sinir hücreleri vardır ve dışarıdan gelen ışık retina üzerinde odaklanarak sarı nokta denilen alanda toplanır ve görme sinirinden beyne doğru ilerler. Gözün sarı nokta alanı beynin sinir tabakasının bir devamıdır. Sarı nokta bölümünde meydana gelen bir hasar sonucu burada kalıcı hasar oluşur. Çünkü bu hücreler tekrar kendi ışınını yenileyemezler.

Sarı nokta hastalığı (makula dejenerasyonu) neden olur?

Gözün sarı nokta bölümünün birçok hastalığı olabilir. Örneğin, üzerinde bir delik veya bir zar oluşabilir. Fakat sarı nokta denilen durum, genellikle sarı noktanın dejeneratif yani yaşa bağlı bozulmasından kaynaklanan bir durumdur.

Burada bulunan hücrelerde bazı atık maddeler ve yaşın ilerlemesi sonucu oluşan birikimler sarı nokta bölümünde bulunan sinir hücrelerine zarar verir ve merkez görme (bakılan alanın tam ortasını görme) bozulur ve renkli görme de kaybolmaya başlar. Yaşa bağlı sarı nokta hastalığı genellikle 60-65 yaşları arasında toplumda görülme sıklığı % 6-7 civarı iken, 80-85 yaşları arasında % 20 civarındadır.

Sarı nokta hastalığının diğer nedenleri arasında genetik geçişli olma özelliğinin yanı sıra, diyabet hastalığı, hipertansiyon hastalığı, kalp damar hastalığı, kolesterol yüksekliği olan bireylerde sarı nokta hastalığı daha sık görülür. Ayrıca kontrolsüz beslenme, sağlıksız yaşam şekli, hareketsiz yaşam şekli, göz için gerekli olan vitamin ve minerallerden fakir beslenme gibi etkenlerde sarı nokta hastalığına etken olabilir.

Önlem alınabilecek diğer bir faktör ise sigara kullanımıdır. Sigara kullanımının hem süresi hemde miktarı arttıkça bu hastalığın gelişimine ve ilerlemesine katkısı oldukça fazladır. Bunların dışında ultraviole ışınlarına (güneş ışığına) direkt maruz kalmak ta özellikle açık renkli gözlerde sarı nokta hastalığını tetikleyebilir.

Sarı nokta hastalığı (makula dejenerasyonu) tipleri 

Sarı nokta hastalığının genel olarak iki tipi vardır. Birincisi yaş görme, ikincisi ise kuru görme tipidir. Sarı nokta hastalığının % 80-90'ını kuru görme tipi oluşturur.

Kuru görme tipi sarı nokta hastalığı : Kuru tip sarı nokta hastalığında sinir hücrelerinde yavaş yavaş hasarlanma meydana gelir. Kuru tip sarı nokta hastalığı zaman sürecinde yaş tipe dönebilir. Bu nedenle hastalığın takibi çok önemlidir. Kuru tip sarı nokta hastalığı genellikle iki gözü de etkiler. Bazen her iki gözün etkilenme derecesi aynı anda ve aynı derecede olmayabilir.

Yaş görme tipi sarı nokta hastalığı : Yaş görme tipi sarı nokta hastalığında merkez görme ciddi ve ani şeklide azalır. Çünkü bu durumda retinanın ince kat tabakasında meydana gelen yeni damarlar arasında kan sızması ve sıvı sızması olur ve bu hücreler ani bir şekilde zarar görür.

Sarı nokta hastalığı (makula dejenerasyonu) belirtileri

Sarı nokta hastalığının erken evrelerde belirtileri hasta tarafından fark edilmeyebilir. Çünkü belirtiler yavaş yavaş başlar ve değişen hızda ilerleyebilir. Bu nedenle 50-55 yaşından sonra mutlaka herkes rutin göz muayenesi yaptırmalıdır.

Ayrıca kişiler de kendi kendine gözlerini test edebilir. Hiç bir zaman iki göz birden test edilmemeli ve gözler tek tek test edilerek kontrol edilmelidir. Bu sayede birtakım erken bulgular elde edilebilir. Bu testlerde merkez görme etkilidir.

Bu yüzden okurken bakılan düz çizgilerde bir eğiklik, kırıklık görülebilir. İki göz arasında renk ve ton farklılıkları olabilir. Bunun dışında özellikle kapı ve cam pervezleri, binanın düz kenarları yamuk ve kırıkmış gibi görünüyor ise sarı nokta belirtileri olabilir. Fakat kesinlikle, her iki göz ayrı ayrı bakılarak değerlendirilmelidir. Yaşın ilerlemesi ile hastanın görmesi bir anda azalabilir. Bu tip belirtiler fark edildiğinde mutlaka bir göz doktoruna baş vurulmalıdır.

Sarı nokta hastalığı (makula dejenerasyonu) teşhisi 

Erken evrelerde sarı nokta hastalığını hastanın fark etmesi zordur. Bu nedenle 50-55 yaşını geçen bireylerin mutlaka rutin bir göz muayenesinden geçmesi önemlidir ve bu muayenede retinanın da dikkatli bir şekilde incelenmesi tavsiye edilir. Hasta okurken gördüğü alanda çizgileri, satırları eğri veya yamuk, merkez görme alanında bulanıklık, görme kalitesinde bozukluk görür ise bu şikayetler sonucu doktora gitme ihtiyacı duyar. Fakat hastalar bu durumu genellikle çok geç ve ileri evrelerde fark eder.

Sarı nokta hastalığı teşhisinde FFA yöntemi : Teşhiste yüzeysel göz anjiyosu olarak bilinen FFA yönteminde kol damarından bir ilaç verilerek 5 dakika kadar bir sürede fundus fotoğrafı çekilir ve retina damarları ayrıntılı bir şekilde değerlendirilir.

Sarı nokta hastalığı teşhisinde ICG yöntemi : Derin göz anjiyosu olarak tanımlanan ICG yöntemi daha çok koroid damarlarını göstererek retinanın derin katlarını ve gizli membranlarını incelemede yardımcıdır. Bu yöntemin uygulanışı FFA ile aynı olup bu işlem 30-45 dakika kadar sürer.

Sarı nokta hastalığı teşhisinde OCT yöntemi : Son yıllarda geliştirilen en önemli yöntem olan OCT (göz tomorafisi) sarı nokta hastalığının takip ve tedavisinde çok önemli bir teşhis yöntemidir. Göz tomografisi bazen anjiyografi yapılmadan da sarı nokta hastalığının teşhisini koymada yeterli olabilir.

Sarı nokta hastalığı (makula dejenerasyonu) tedavisi 

Sarı nokta hastalığının tedavisi tipine göre değişiklik gösterir ve hastaya göre de değişiklik gösterebilir. Kuru tip (atrofik) tip denilen erken evredeki lezyonlarda korunma tedavisi ile hastalığın ilerlemesi durdurulur. Yaş tip sarı nokta hastalığının tedavisinde ise etkili olan ve görmeyi koruyan önemli bir tedavi yöntemi yoktur.

Tıp dünyasında bu hastalığı tedavi etmek amacı ille çalışmalar yapılmakta ve devam etmektedir. Öncelikle hastalığın teşhisi doğru konmalıdır ve teşhis doğrulandıktan sonra kişiye özel risk faktörleri vardır. Bu risk faktörlerinin tedavisinin yapılması amaçlanır.

Sarı nokta hastalığından korunma tedavisi : Örneğin sarı nokta hastalığı genetik nedenlere bağlı ise günümüzde bu faktörü değiştirmek mümkün değildir. Hastada sigara kullanımı söz konusu ise sigaranın bırakılması sarı nokta hastalığı tedavisinin olmazsa olmazıdır.

Bunun dışında hastalığın ilerlememesi için beslenmenin düzenlenmesi özellikle omega 3 içeren besinlerin (ceviz, yağlı balıklar, yeşil yapraklı sebzeler, havuç, kabak, domates, karalahana, ıspanak, portakal, avakado, kivi gibi) besinlerin bol tüketilmesi, düzenli egzersiz ve yürüyüş yapılması, kilo verilmesi ya da kilo dengesinin korunması önerilir.

Sarı nokta hastalığı lazer tedavisi : Lazer tedavisi sarı nokta hastalığında çok sınırlı öneme sahiptir. Çünkü görmenin merkezi olan sarı noktaya lazer tedavisi uygulanır ise görme daha fazla etkilenebilir. Ancak görme merkezine uzak damarlara lazer tedavisi uygulamak mümkün olabilir. Özel bir madde verilerek yeni gelişen damarların durdurulması bu tedavi yönteminde sağlanabilir. Fakat bu tedavi yöntemi ile görme kaybı azaltılamaz.

Sarı nokta hastalığı enjeksiyon tedavisi : Son yıllarda gözün arkasına uygulanan enjeksiyon tedavisi geliştirilmiştir. Enjeksiyon ile verilen ilaçlar, gözün içerisinde 4 ile 6 hafta arasında kalarak fayda sağlamaktadır. Enjeksiyon tedavisi sayesinde yaş tip denilen sarı nokta hastalığında yeni gelişen damarların kurutulması sağlanabilir ve bu yöntem oldukça etkili bir yöntemdir. Enjeksiyon ile verilen ilaç tedavisi özellikle yeni gelişmiş olgularda 3 kez üst üste şeklinde uygulanır ve hastanın tedaviye verdiği yanıta göre 4 ile 6 hafta ara ile bu ilaçlar bu alandaki kan sızıntısı durana kadar tekrarlanır.

Sarı nokta hastalığı göz içi teleskopik mercek tedavisi : Diğer tedavi yöntemleri hastalığın ilerlemesini durdurmak amaçlı yapılır. Teleskopik merceklerin tedavideki amacı ise görme kaybı gelişen hastalarda görmeyi arttırmaktır. Teleskopik mercekler LVA adı verilen az gören hastalara yardımcı olması için uygulanan dürbün gözlükler şeklinde olabildiği gibi, göz içerisine yerleştirilen mercekler de vardır. Teleskopik mercek tedavisi hastada görme kaybını bir miktar azaltabilir. Fakat görme alanındaki daralma nedeni ile tedavi her hastada aynı etkiyi göstermeyebilir

Sarı nokta hastalığı körlüğe neden olur mu?

Sarı noktanın yaşa bağlı hastalığı tedavi edilmez ise görmeyi ciddi şekilde azaltabilir iken, ışık hissi tam kaybolmaz. Fakat 1-2 metre görüş kaybı % 5 veya daha fazla olabilir. Eğer her iki gözdede aynı derecede tutulum var ise hastanın merkez görmesi bozulur.

Yani hasta baktığı alanın ortasını siyah görür ya da hiç göremez. Baktığı insanın yüzünü göremeyebilir iken, etrafı görme bir miktar korunabilir. Sarı nokta hastalığı tedavi edilmediği taktirde okumak imkansız hale gelir. Hasta dışarı çıktığında kendi başına işlerini halledemez. Elindeki parayı göremez ve bu durum hastanın bağımsızlığını kısıtlar.