Bebeklerde Sarılık Neden Olur? Yenidoğan Sarılığı Bebeğe Zarar Verir mi?
Sarılık (jaundice) belirtileri ve tedavisi
Hiperbilirubinemi (sarılık), yenidoğanlarda sık görülen ve genellikle zararsız olan bir sarılıktır. Fakat ciddi ve tedavi edilmemiş hiperbilirubinemi nörotoksik etkilidir. Sarılık bebek doğduktan sonra ilk hafta da zamanında doğan bebeklerin % 60'ında, zamanı tam dolmadan doğan bebeklerin % 80'inde bilirubin pigmentinin ciltte birikmesi sonucunda bebeklerde sarılık meydana gelir. Yenidoğan sarılığı, doğumdan sonra tekrar hastaneye yatmanın en önemli sebebidir.Günümüzde yenidoğanların hastaneden erken taburcu edilmeleri yenidoğan sarılığının hastanede değil ayakta izlemi durumunu ortaya koymuştur. Bu nedenle yenidoğan bebeklerin izlemini yapan sağlık çalışanlarının, bilirubin metabolizması, fizyolojik patolojik sarılığın ayrımını, izlem ve tedavi kurallarını bilme ve uygulama sorumlulukları vardır. İzlemde amaç, bilirubin düzeylerinin aşırı yükselmesini önlemek ve oluşabilecek nörolojik hasar riskini ortadan kaldırmaktır.
Bebeklerde (yenidoğan) sarılık tipleri ve nedenleri
Yenidoğan sarılığının sınıflandırması, indirekt hiperbilirubinemi ve direkt hiperbilirubinemi (patolojik olmayan fizyolojik sarılık, anne sütü sarılığı ve patolojik sarılık) şeklinde değerlendirilir.Yenidoğan sarılığının fizyolojik nedenleri, bebekteki alyuvarların aşırı hızlı bir şekilde ve aşırı miktarda parçalanması, bebeğin karaciğerinin, kanındaki aşırı miktarda bilirubin oluşumunu işleyecek kapasiteye sahip olmamasıdır.
Yenidoğan sarılığının patolojik nedenleri, bilirubinin vücutta salınımı ve atılımını engelleyen doğumsal hastalıklardır. Bu hastalıklar, enzim defektleri (glikoz 6 fosfat dehidrogenaz enzim eksikliği gibi), kalıtsal hastalıklar (crigler najjar ve gilbert sendromu gibi), bazı ilaçların yüksek dozda uygulanması (K vitamini sulfanamid diazem gibi), anne karnında bebeğin geçirdiği hastalıklar (Toksoplazmozisi virüsü, rubella virüsü,, Cytomegolo virüsü, Herpes Simpleks virüsü gibi), hepatit, safra yollarını tıkayan hastalıklar, anne sütüne bağlı sarılık, annedeki diyabet hastalığı, bebeğin doğumdan sonra çok kilo kaybetmesi gibi nedenler yenidoğan sarılığının patolojik nedenleridir.
Bebeklerde (yenidoğan) sarılığı belirtileri
Yenidoğan sarılığı belirtilerinde bilirubin oranı 5 ile 8 mg/dl arasında ise baş ve boyun bölgesi sararır. Bilirubin miktarı 8 ile 10 mg/dl arasında ise gövdenin üst bölümü sararır. Bilirubin miktarı 10 ile 13 mg/dl arasında ise gövdenin alt kısmı sararır. Bilirubin miktarı 13 ile 16 mg/dl arasında ise kol ve bacaklar sararır. Bilirubin miktarı 20 mg/dl civarında ise eller ve ayaklar sararır.Bebeklerde (yenidoğan) sarılığı tanısı
Yenidoğan sarılığı sık görülmesine rağmen, hangi bebeklerin sekel açısından riskli olduğunu ve hangilerinin tedavi edilmesi gerektiğinin karar verilmesi oldukça önemlidir. Yenidoğan sarılığında bebeğin öyküsü önemlidir. Gebeliğin anne ve bebek için sağlıklı sonuçlanması ve uygun annenin uygun tedavisinin yapılıp yapılmadığının doğum öyküsü alınır. Bebeğin beslenme şekli ve miktarı incelenir. Ailede sarılık öyküsünün olup olmadığı ve annenin hamileliği sırasında geçirdiği hastalıklar sorgulanır.Muayene esnasında sarılık düzeyi inpeksiyonla ve parmak ile bastırıldığında sarılığın artma gösterip göstermediği bakılır. Transkutanöz bilirubinometreler de aynı amaç için kullanılır. Fakat fototerapi ve kan değişimi kararı için, serumda bilirubin tayini yapılması gereklidir. Bilirubin üretimi ile CO üretimi arasında birebir ilişki bulunması nedeni ile total bilirubin üretiminin incelenmesine, COHb, akciğerden CO atılımı ve Co düzeyinin bırakılması gerekebilir. Yapılan bütün tetkiklere rağmen tanıya varılmayan atipik klinik gidişli veya uzamış sarılıklarda ileri laboratuvar tetkikleri yapılmalıdır.