Kar marjı hesaplamasında bazı unsurlar ön planda tutulur.
Sermayenin alternatif getirisi; muhasebede kullanılan bir uygulama ve terimdir.
Var olan şirketin mevcut kaynakları ile ne kadar bir getiri oluşturduğunu gösteren bir orandır.
Bir önceki senenin kar oranlarının seyri:
Ekonomik koşullar
Aynı uygulamadaki şirketlerin kar oranları
Kar marjı hesaplanmasında; olağanüstü yapılmış olan giderler dışındaki yapılmış olan tüm giderler ve vergiler ön plana alınarak şirketin etkinliğini ve kar oranını belirlemektedir.
Net kar marjı: vergi sonrasında ki kar/net satışlar= net kar/net satışlar
Kar marjı: “satış fiyatı-alış fiyatı”/satış fiyatı X 100 olarak hesaplanmaktadır.
Burada öncelikle ürünün / hizmet satış ücretinden alış ücreti çıkartılır.
İşlem sonucunda elde edilen sonuç ise satış ücretine bölünür.
Elde edilen sonuç 100 ile çarpılarak kar marjı bulunmuş olur.
Bu formüle, gross profit adı verilir.
Örnek:
Ürün satış fiyatı: 100
Ürün alış fiyatı: 50
olarak kabul edilirse, gross profit kar marjı hesaplaması nasıl olur.
100-50 = 50 / 100 X 100 = % 50 olarak bulur.
Kar marjı: ”satış fiyatı-alış fiyatı”/alış fiyatı * 100 olarak da hesaplanabilmektedir.
Bu yöntemle de ürünün satış fiyatından alış fiyatı çıkartılır.
Bulunan rakam alış fiyatına bölünür.
Çıkan sonuç 100 ile çarpılır.
Bu formül mark-up olarak adlandırılmaktadır.
Örnek:
Satış fiyatı: 100 TL
Alış fiyatı: 50 TL olsun
(100 – 50) / 50 x 100 = 50 / 50 X 100= 1 X 100 = % 100 rakamını buluruz.
İki farklı formüle göre sonuçlar şu şekilde olmaktadır.
25%yukarı= 20.0 % aşağı
33.3%yukarı= 25.0 % aşağı
43%yukarı= 30.0 % aşağı
50%yukarı = 33.0 % aşağı
75%yukarı = 42.9 % aşağı
100% yukarı = 50.0 % aşağı
Şeklinde sonuçlar çıkmaktadır.
İşletmeniz açısından en önemli finansal konseptlerden biri de brüt karın hesaplanmasıdır. Buna ek olarak brüt karı arttırmak amacıyla fiyat artışını belirlemek için kullanılan yöntem de bir o kadar önemlidir.
Brüt kar (Net kar + indirekt giderler) aşağıdaki gibi hesaplanmaktadır.
Satışlar – Satılan ticari mallar maliyeti= Brüt Kar
Brüt karı anlayabilmek için değişken ve sabit giderler arasındaki farkı anlamak önemlidir.
Değişken maliyet üretilen ürün miktarıyla değişen ve ürün üretmenin direk sonucudur.
Değişken maliyetlerin (Satılan ticari mallar maliyeti) kapsamı:
– Hammadde
– Direkt işcilik
– Paketleme
– Ekstra sevkiyat (Uçakla hammadde getirmek gibi)
– İşletme süpervizör maaşları
– İşletme veya depo gereksinimleri
– Üretim ekipmanlarının yıpranma (amortisman) masrafları
– Makineler
Sabit giderler genelde isminden de anlaşılacağı gibi sabittir ve ürüne direk bir etkisi yoktur, bunlar:
– Ofis giderleri ( Ofis araç ve gereçleri, su, telefon, sarf malzemeler)
– Ofis çalışanlarının maaşları
– Sigorta primleri ve personel sosyal hakları
– Reklam, promosyon ve diğer satış giderleri
– Sigorta
– Şirket araçları giderleri (Özellikle satış personelleri için)
– Kiralama
– Aidatlar
– Yakıt (Ulaşım sektöründe değişken maliyetler kapsamına girer)
Değişken maliyetler satılan ticari mallar maliyeti olarak kaydedilirken, sabit giderler işletme (operasyon) maliyetleri olarak kaydedilir. Brüt kar bulunurken “net satışlardan ticari mallar maliyeti (ürüne direk etki eden maliyetler)” çıkartılır.
Brüt kar para birimi olarak ifade edilirken brüt kar marjı yüzde olarak ifade edilir. Size karlılığınızı direk gösterdiği için oldukça önemli bir göstergedir.
Bir çok işletme brüt karlılığı artarken brüt kar marjı düşmesinden dolayı finansal problemler yaşadığı için oldukça kritiktir. Çünkü karınız artıyor gözüküyor fakat giderleriniz aynı anda bir önceki döneme göre artıyor olabilir bu da sizin daha az kar etmenize sebep olur.
Brüt kar marjı aşağıdaki gibi hesaplanmaktadır:
Brüt kar / Satışlar = Brüt kar marjı
Ürün fiyatlarındaki artışlar satışları düşürebilir. Eğer satışlar çok fazla düşerse işletme giderlerini karşılayacak kadar brüt kar edemeyebilirsiniz. Fiyat artışı; enflasyon oranları, rekabet faktörleri ve ürün tedarik ve talep ihtiyaçlarının iyi okunmasını gerektirir.
Brüt karı artırmanın ikinci ve en verimli yolu üretim maliyetlerini düşürmektir. Bunu hammadde maliyetlerini azaltarak ve yalın üretim gibi metodlar kullanarak israfları ortadan kaldırma ile karınızı arttırabilirsiniz. Örnek olarak makinenizin çevriminden dolayı 3 vardiya çalışmanız gerekiyorken üretim hattı yerleşim düzeninde veya çok fazla yatırım gerektirmeyen ekipman yatırımıyla çevrim sürenizi 2 vardiyaya çekerek direk işçilik giderlerini düşürebilirsiniz.
Hacim indirimi de hammadde giderlerini azaltmak için iyi bir yöntemdir. Tedarikçiden ne kadar çok hammadde alıyorsanız o kadar indirim yaptırma şansınız var demektir.
Diğer bir yol ise daha az maliyetli hammadde sağlayabilen bir tedarikçi bulmaktır. Tabi bu seçimi yapmadan önce tedarikçinin hammade için istenen kaliteyi ve sevkiyat performansını firma standartları doğrultusunda karşılayabilir mu değerlendirilmelidir.
Günümüz şartlarında bir çok sektörde rekabet olduğundan dolayı maliyet ve ürün kalitesi dengesini bozmayacak şekilde sürekli iyileştirme yapmak firmaların için kaçınılmaz olmuştur.
Şimdi örneklerle brüt kar marjını hesaplayalım:
ABC Otomotiv firması ilk yıl satışlardan 1.000.000 TL gelir elde ederken brüt karı 250.000 TL olmuştur. Bu durumda brüt kar marjı şöyle hesaplanır:
250.000 TL / 1.000.000 TL = 25 %
ABC Otomotiv ikinci yıl ise satışlardan 1.500.000 TL gelir elde ederken brüt karı 450.000 TL olmuştur. Bu durumda brüt kar marjı şöyle hesaplanır:
450.000 TL / 1.500.000 TL = 30 %
ABC Otomotiv firması ikinci yılda sadece brüt karını değil bununla beraber brüt kar marjını da arttırdı. Firma satış fiyatlarını arttırmış, hammade maliyetlerini düşürmüş veya ürün üretmek için daha verimli yollar bulmuş olabilir.
ABC Otomotiv ikinci yulda karlılığını yöneterek iyi bir iş çıkarmışa benziyor.
Bir çok işletme yöneticisi karlılık ile brüt kar marjını ilişkilendirirken kafası karışmaktadır. Bunlar aynı değişkenleri kullanan kuzenler gibidir. Fark ise brüt kar marjında satış fiyatının yüzdesi olarak ifade edilirken, karlılık satış maliyetinin yüzdesi olarak ifade edilir.
Karlılık aşağıdaki gibi hesaplanmaktadır.
(Satış Fiyatı – Üretim Maliyeti ) / Üretim Maliyeti = Karlılık
ABC firmasının iki yılı içinde karlılığını hesaplayalım.
Birinci yıl:
(1.000.000 TL – 750.000 TL) / 750.000 TL = 33%
İkinci yıl:
(1.500.000 TL – 1.050.000 TL) / 1.050.000 TL = 42,9%
Bu karlılık hesaplamasını kullanarak bütün yılın karlılık yüzdesini bulabilirsiniz.