Kortizon Yan Etkileri Ne Kadar Sürer ?

Kortizon Kullanırken Nelere Dikkat Etmeliyiz?
Kortizon Yan Etkileri Ne Zaman Geçer Ve Vücuttan Nasıl Atılır ?
kortizonun zararları nasıl giderilir ?


Kortizon nedir?

Kortizon, karbonhidratın metabolizmasında görev yapan bir steroid hormonu olup neredeyse tüm hastalıkların tedavisinde faydalanılan fakat bunun yanında birçok yan etkisi olan bir ilaçtır.


Yüksek dozda alınırsa vücutta çok fazla su ve sodyum biriktiren kortizon, tansiyonu yükseltir, şeker hastalığını tetikler ve yağ birikmesine sebep olur. Kortizonu kullanan hastanın tuzsuz yiyecekler yemesi, kilo almamak için diyetini değiştirmesi, süt, yoğurt ve peynir gibi kalsiyum zengini gıdalar tüketmesi gerekir.

Kortizon nasıl salgılanır?


Böbrek üstü bezlerinin ürettiği kortizon, her insanda farklı miktarlarda salgılanır. Örnek vermek gerekirse, dinlenmekte olan normal kiloda bir kişinin salgıladığı kortizon miktarı günlük 15 ila 40 miligram arasında değişirken, kilosu fazla birinin günlük üretimi bundan yüzde 50 oranında daha fazladır. Gün içinde salgılanan kortizon miktarı, vücut ısısına, kan basıncına, günün gece ya da gündüz oluşuna göre değişir.


Vücudumuz kortizon hormonunu en çok sabah vaktinde salgılar. Sinir ve panik anında ise kortizonunun salgılanma oranı on katına dek çıkabilir.


Doğumun üçüncü haftasında başlayan ve öldüğümüz ana dek devam eden kortizon hormonu üretimi vücut tarafından az salgılanırsa ya da hiç salgılanmazsa dışarıdan alınır.


Kortizonun etki mekanizması şu şekildedir:


Kortizon yangısal durumlara göre değişkenlik gösterecek şekilde şişliği ve ağrıyı baskılar.
Ayrıca, normalde vücudumuzu mikroplara karşı savunan bağışıklık sistemi olur da bozulursa vücudun kendi hücrelerine zarar vermesini engellemek için kortizon kullanılır ve olası bir hasar önlenir.
Eğer vücutta kortizon eksik salgılanıyorsa, yerine koymak için de kortizon tedavisi uygulanabilir.
Kortizon tedavisi nasıl olur ve uygulanırken nelere dikkat edilmelidir?


Kortizonu tablet, ampul, krem, fitil ve damla gibi birbirinden farklı kullanım preparatları bulunur. Doktor, uygun formu, uygun dozda ve uygun sürede verir.


Kortizon birçok hastalıkta tek tedavi çözümü olsa da, kullanılacak hasta üzerindeki miktarı doktorlar tarafından doğru bir biçimde belirlenmelidir. Sonrasında da takibi de doktorlar tarafında yapılmalıdır.
Eğer hastaya daha düşük miktarda kortizon hormonu yetecekse, yüksek dozda kortizon kullanımından muhakkak kaçınılmalıdır. Kortizonu mümkün olduğunca erken sürede kesmek gerekir.
Kortizonun tablet formunun, vücuttaki kortizon hormonunun salgılandığı saatler olan sabah saatlerine uygun şekilde yine sabah erkenden alınması gerekir.

Kortizonun mide asidini artırması ve ülsere yol açması gibi riskler vardır. Bu yüzden tok karnına alınması gerekir. Mideye zarar vermemesi için doktor önerisi ile birlikte mide koruyucu ilaç alınabilir.

Kortizonun yanlış ve fazla dozdaki kullanımı adı Cushing Sendromu olan, hastanın hayat kalitesini düşüren, sonrasında diyabet, hipertansiyon ve benzeri hastalıklara sebep olabilir. Bir kimse, Cushing Sendromu’na yakalandığından tek başına emin olamaz, teşhis için bir doktorun uzmanlığına ihtiyaç duyar. Kesin tanı için steroid hormonu seviyesine, röntgen incelemesine ihtiyaç vardır. Bu hastalık kolay tedavi edilemez. Duruma göre böbrek üstü bezleri ya da hipofiz bezindeki ur ameliyatla alınabilir ya da ışın tedavisine başvurulabilir. İlaç tedavisi de bir çözüm yöntemidir.

Bu tip durumlar yüzünden, kortizonun doktorun yazdığı reçeteye uygun şekilde kullanılması, belirsiz noktalar ya da akla takılan sorular varsa doktora danışılması gerekir.

Kortizon tabletlerinin kullanımı bırakılacağı zaman doktora danışılması gerekir. Doktor dozu azaltacak ve size kortizonu yavaş yavaş kesmenizi söyleyecektir. Eğer kortizon tedavisini doktora danışmadan ve birdenbire bırakırsanız halsizlik, bitkinlik gibi sorunlar meydana gelebilir.
Kortizon tedavisi uzun sürecekse muayenelerin düzenli olması, periyodik şekilde kan testi yapılması gerekir.

Kortizon tedavisi esnasında nasıl beslenmek gerekir?


Beslenme düzenine dikkat eden insanların kortizonla barışık şekilde yaşamaları mümkün. Kortizon tedavisi gören hastalar yediklerine özen gösterip dikkat ederlerse, kortizonun yan etkilerinden büyük ölçüde korunabilirler. Buna göre, kortizon kullanan hastaların şu şekilde beslenmesi önerilir.


Tuz kullanımı azaltılmalıdır.

Tuz, kortizon tedavisinin baş düşmanlarından biri olarak kabul edilir. Çünkü, kortizon hormonu, böbreklerde tuzun geri emilimini artıran bir hormondur. Kortizonun yüksek olması halinde, yüksek tansiyon tetiklenir. Tuz, kandaki ve vücuttaki sıvısındaki birikimiyle bu sıvıların osmatik basıncını yükseltir. Bu durum şu örnekle açıklanabilir: Su geçiren bir zarımız olduğunu düşünelim. Bu zarın her iki tarafına farklı yoğunluklarda tuz barındıran sıvı koyduğumuzda, yüksek yoğunluklu tuzlu sıvı, düşük yoğunluklu tuzlu sıvının olduğu tarafa göre daha çok su çeker. İşte bu, yüksek oranlı tuzun olduğu bölümdeki osmatik basıncın yüksek olduğuna işaret eden bir durumdur. Aynen bu örnekte olduğu gibi, kanın içerisinde de tuz ne kadar fazla yoğunluktaysa, kılcal damarlar osmatik basıncın etkisiyle dokuların içinden o denli fazla su çekecektir ve kan basıncını artıracaktır. İşte bu sebeple de yüksek tansiyon meydana gelecektir. Vücudun şişkinliğinin ve yağ sentezinin artmasının sebebi de bu durumdur.


Sebze ve meyve tüketimi artırılmalıdır.

Kortizon böbrek üstünde yalnızca tuz tutma etkisi değil, bir de potasyum atma etkisini gösterir. Bu yüzden, kortizon tedavisi gören kişilerde potasyumun azaldığını gözlemleriz. Potasyum azaldıkça, kaslarda ve adalelerde güçsüzlük meydana gelecektir. Bu durum da, bazı hormonların salgılanış işlevi ile kalbin kasılma fonksiyonunda olumsuz etkiler görülmesi anlamını taşır. Dolayısıyla, tuz azaltılırken bir yandan da potasyum açısından zengin olan yağsız besinler tüketilmelidir. Bu besinler sebze ve meyvelerdir.


Çok fazla tatlı ve yağlı besin tüketimi yapılmamalıdır.
Yukarıdaki açıklama uyarınca, tatlı ve yağlı besinlerden de kaçınmak gerekir.


Bolca kalsiyum tüketilmelidir.
Kortizon tedavisi gören hastalarda kemik yıkımı başlar. Bu nedenle, kortizonun kalsiyumun bağırsaktan emilimini azaltarak osteoporoz rahatsızlığına sebep olma riski vardır. Kortizon tedavisi görenlerin düzenli şekilde kemik mineral ölçümü yapması ve kalsiyumu bol yiyecekler tüketmesi gerekir. Bu yiyecekler, süt, yoğurt, tuzsuz ve yağsız peynir, yeşil yapraklı sebzeler, kuru baklagiller ve tuzsuz fındık gibi yiyeceklerdir. Küçük balıklar da uygundur. Küçük balık ve fındık yağlı olduğundan çok fazla tüketilmemelidir.


Kortizon tedavisi gören birinin asla tüketmemesi gereken yiyecekler nelerdir?


Market ve bakkallarda satılan hazır gıdalar
Konserve yiyecekler
Meyve suları
Soda ve kola gibi gaz içerikli içecekler
Alkollü içecekler
Bisküvi ve gofretler
Tuzlu ve peynirli krakerler
Şekerlemeler
Zeytin
Salça
İçinde koruyucu madde olan bütün gıdalar
Midye ve karides gibi kabuklu deniz ürünleri
Büyük balıklar
Salam ve sosis gibi şarküteri ürünleri
Sakatat
Kereviz ve deniz börülcesi gibi sebzeler
Kaşar peyniri
Otlu peynir
Tuzlu peynirler
Süt tozu
Patlamış mısır
Böreklik yufka
Pasta ve börekler
Kahvaltılık tuzlu tereyağı ve margarinler
Salata ve makarna sosları
Kabartma tozu
Hazır çorbalar
Dondurulmuş gıdalar
Bulyon ve içerisinde çok tuz olan tüm baharatlar
Mayonez
Ketçap
Turşu
Kortizon tabletinin yan etkileri


Kilo artışı
Ruh hali değişiklikleri
Depresyon
Deri incelmesi ve buna bağlı olarak gelişen deri altı kanaması
Katarakt ve benzeri göz sorunları
Hipertansiyon ve benzeri kalp hastalıkları
Osteoporoz, omur kırığı gibi sorunlar
Çocuklarda büyüme ve gelişme geriliği
Kan şekerinin yükselmesi, diyabet hastalığı olanların problem yaşaması
Enfeksiyonlara yatkınlığın artması
Uyku sorunları
Kortizon tedavisinin genel yan etkileri


Gelişme bozuklukları
Vücudun bazı bölgelerinde normal dışı şişlikler ve gövdede yağlanma
Adale zayıflığı
Kan basıncında yükselme
Kemik erimesi
Psikolojik bozukluklar
Ciltte kıllanma, çizgilenme
Adet bozuklukları
Şeker ve tansiyon yükselmesi
Gözlerde katarak oluşumu
Mide şikâyetleri
Kortizon tedavisinin kullanıldığı hastalıklar


Romatizmal hastalıklar
Kan hastalıkları
Sinir sistemi hastalıkları
Kalp ve damar hastalıkları
Bağ dokusu hastalıkları
Alerjik hastalıklar
Tümör tedavileri
Karaciğer hastalıkları
Böbrek ve idrar yolu hastalıkları
Hormonal hastalıklar
Zehirlenmeler ve sıcak çarpmaları
Göz hastalıkları
Şoklar
Kortizon tedavisi, birçok hastalığın tek tedavi yöntemi olsa da gereğinden fazla uygulandığı taktirde geri dönüşü olmayan sorunlara ve başka hastalıklara sebep olabilir.


Kortizon vücuttan nasıl atılır, kortizon böbreklerin üzerinde yer alan böbrek üstü bezlerinden salgılanan bir hormondur. Vücutta kan şekeri sentezini sağlayan ve proteinin yapı taşlarına parçalanmasını gerçekleştiren kortizon, insanlarda dinlenme zamanında bile üretilir. Dinlenme sırasında üretilen kortizon miktarı yaklaşık 25-30 mg kadardır. Bu miktarlar kilosu fazla olan kişilerde daha fazladır. İnsanların vücutlarında kortizon eksikliği olması halinde ya da değişik hastalıkların tedavisinde hastaya dışarıdan kortizon verilir. Bu tedavide her hastanın durumuna göre farklı dozlarda kortizon kullanılmaktadır. Ancak kortizonun fazlası vücutta ciddi yan etkilere neden olabilir. Hastalara faydası ve zararı gözetilerek verilen kortizonun vücuttan atılması için, özellikle beslenmeye dikkat edilmelidir. Bu tedbir kortizonun yan etkilerinden korunmak için faydalı olur.



Kortizon ne zaman verilmelidir?


Kortizon genel olarak tehlikeli sonuçlara neden olsa da, verilmemesi durumunda ciddi sağlık sorunlarına neden olabilir. Vücutta sadece böbrek üstü bezlerinden salgılanması nedeniyle, bunda bir sorun yaşanması halinde doktor kontrolü altında hastaya kortizon verilmelidir. Romatizma hastalarından, alerjik hastalıklara, kan hastalıklarına kadar çok sayıda alanda kortizon tedavisi uygulanır. Bu tedavi uygulanmadığında, hastaların ölümü kaçınılmaz olabilir. Doğumda bebekte olan kortizon eksikliği halinde, bebeklerin özürlü doğma olasılığı yüksektir.


Kortizonun vücuttaki etkileri


Kortizon bu kadar olumlu etkilerini olmasına rağmen, aşırılığı halinde vücutta atılması mümkün olmayan bir hormondur. Kortizonlu ilaçların yüksek dozda ve uzun süreli kullanımı sonrasında karında ve omuzlarda yağ toplanması, tansiyon yükselmesi, vücutta su ve tuz tutulumundan kaynaklanan ödem, kemik erimesi, kas erimesi gibi ciddi sorunlara sebep olur. Kortizonun en ciddi yan etkisi yüz bölgesinde şişme ve yuvarlaklaşma ile sırtta yağ birikiminin olmasıdır. Ayrıca kan şekerinin kullanılmasına etki eden insülinin dengesini bozarak, kan şekerinin yükselmesine etki eder. Gebelerde kullanıldığında, gebelik kan şekeri oluşumuna etki eder. Vücutta ödeme neden olması, özellikle kalp ve böbrek yetmezliği çeken hastalarda ve yüksek tansiyon hastalarında olumsuz etkiler yapar.


Kortizon Vücuttan Nasıl Atılır

Kortizonun vücuttan tamamen atılması mümkün değildir. Çünkü insanlarda her zaman böbrek üstü bezlerinden kortizon salgılaması olur. Kortizon vücutta hiç olmadığı zaman ölüm gerçekleşebilir. Kortizonlu ilaçlarda mutlaka doktor denetiminde kullanılmalıdır. Bu dengenin sağlanması için hastaların beslenmesine dikkat etmesi gerekir.


Kortizon kullanımı sırasında beslenme

Tuz tüketimine dikkat edilmeli: Kortizon kullanan hastaların tuz tüketimini azaltması gerekir. Bunun sebebi kortizonun böbreklerden tuzun geri emilimini arttırmasındandır. Bu hastalarda tansiyonun yükselmesine neden olan bir etkidir. Bunun dışında kortizon böbreklerden potasyum atma etkisi de bulunmaktadır. Hormonların salgılanmasında ve kalbin kasılma fonksiyonunda olumsuz etkiler yaratır. Bu yüzden hastalar tuzu azalttığında, potasyum açısından zengin beslenme düzeni kurmalı, sebze ve meyve ağırlıklı beslenmelidir. Bu arada tatlı ve yağlı yiyeceklerden uzak durulmalıdır.


Kalsiyum oranı arttırılmalıdır: Uzun süre kortizon tedavisi gören hastalarda kemik yıkımı fazlalaşır. Bunun sebebi kortizonun kalsiyumun bağırsaktan emilimini azaltması nedeniyle osteoporoza sebep olmasındandır. Hastalar bu süreçte düzenli olarak kemik yoğunluğu ölçümü yaptırmalı, kalsiyum oranı yüksek olan yoğurt, peynir, yeşil sebzeler, balık, kuru baklagiller, fındık gibi gıdaları tüketmeleri gerekir.


Tatlılardan kaçınılmalı: Kortizon verilen kişilerde iştah açıldığından, karbonhidrat içeren besinlere aşırı bir istek doğar. Çünkü vücutta karbonhidrat metabolizması bozulmuştur. Tatlıları fazla tüketmek kilo alımını hızlandırır.


Sodyum içeren gıdalardan kaçınılmalı: Kortizon alanlar hazır gıda tüketiminden kaçınmalıdır. Evde yapılan katkısız besinler tercih edilmelidir. İçinde sodyum oranı yüksek olan sakatatlar, şarküteri ürünleri, kabuklu deniz ürünleri, salata sosları, ketçap, kahvaltılık tuzlu margarinler, hazır yufka, mısır gevreği gibi gıdalar tüketilmemelidir.


Kortizon Yan Etkileri

Kortizonun bilinçsizce kullanımı yüksek tansiyon ve şeker hastalığına yol açabilecek Cushing hastalığına neden olur. Bu hastalık nedeni ile bağışıklık sistemi zayıflar, tuz tutulumu artar ve yüksek tansiyon meydana gelir. Yağ oranı artarak kişinin aşırı kilo almasına neden olur. Hasta oldukça kilolu ancak çok halsiz olur. Vücudu mikroba karşı eğilimli ve kasları daha ince olur.

Çocukluk çağında ve gençlerde kullanılan kortizon gelişme bozukluğuna yol açabilir. Vücutta bazı alanlarda yağlanma ve şişlikler hakim olabilir. Kan basıncında artış, kaslarda zayıflama, psikolojik problemler ve kemik erimesi oluşabilir. Ciltte tüylenme, adet bozuklukları, troid hastalıkları ve erkeklerde testislerde sorunlar görülebilir. Uzun dönem kullanılan kortizon genç ve çocuklarda gelişim geriliğine neden olabilir.

Kortizon tedavisi uygulanan hastalarda, bakteri ve mantar nedeni ile oluşan enfeksiyonlara vücut daha yatkın olur.


Kortizon, vücutta su ve tuz tutulumuna neden olabileceğinden, özellikle böbrek, kalp ve tansiyon hastalarında ciddi yan etkiler oluşturabilir.

Kortizon böbreklerde tuz emilimini çoğaltacağından kortizon kullanıldığı sürece tuz tüketiminin en az seviyeye indirilmesi gerekir.

Kortizon tedavisi uzun süre devam ederse gözde katarakt oluşma olasılığı artar.
Uzun süre kullanılan kortizonun burun spreyi türü, burunda kuruluk, kanama ve kabuklaşmaya yol açabilir.

Dışarıdan vücuda alınan kortizon nedeni ile böbreküstü bezi kortizon üretimini keser. Anide bırakılan kortizon tedavisinde böbreküstü bezleri üretimi kestiği için vücutta kortizon eksikliği yaşanır ve bu durum addison krizine neden olur.

Kortizon tedavisinin bir anda bırakılmaması gerekir. Biranda bırakılan kortizon vücutta bazı komplikasyonların oluşmasına neden olabilir. Kullanılan kortizon oranı yavaş yavaş arttırıldığı gibi, aynı şekilde yavaş yavaş azaltılmalıdır. Ayrıca kortizon böbreküstü bezinde bağımlılık oluşturabilir. Uzun dönem kullanılan kortizonun birden kesilmesi ile hasta şoka girebilir.