Kalp Krizinin Belirtileri Nelerdir? Kalp Krizi Neden Olur? Kalp Krizi Nasıl Önlenir Tedavisi

Kalp Krizi

Kalp damar hastalıklarına bağlı olarak gelişen ölümler, bütün dünyadaki ölümler içerisinde birinci sırada yer alıyor­. Bun­dan dolayı kalp damar hastalığı riski­nin belirlenmesinde sigara, kolesterol yüksek­liği düzeyleri, yüksek tansiyon ve diyabet gibi risk faktörleri­nin taranma­sı ve bu risk faktörleri­nin önlenmeye çalışılışı oldukça önemli­.

Ancak yalnız başına risk faktörleri­nin belirlenme­si üstün­den  yapılmakta olan risk hesaplamaları bilhassa genç yaştaki kişiler­de ve kadın hastalar­da doğru sonuç vermeyebilir­­.

SHAPE ileri kalp tarama programı­nın hedefi nedir?

SHAPE tarama sistemi, gizli kalp ve damar hastalığı­nın ortaya konulmasını ve böyle­likle kalp krizine bağlı ani ölümlerin önlenmesi­ni hedefliyor­. Günümüzde kalp damar hastalığı taramasındaki genel yaklaşım, risk faktörleri­nin belirlenme­si ve tedavi edilmesiyken, SHAPE tarama sistemi bir adım ileri giderek damar sertliği­nin tanınma­sı ve tedavi edilişi prensibi­ni benimsiyor ­. Böylelikle tıpkı kanser hastalığı­nın erken  tanısın­da kullanılan tarama testlerinde olduğu gibi, henüz kliniğe yansımadan, damar sertliği­nin erken  süreçte damar görüntüleme testleri ile ortaya konuluşu ve tedavi edilmesi, damar sertliğine bağlı gelişmekte olan kalp krizi ve inme gibi öldürücü hastalıkların gelişim sıklığı­nı da azaltacaktır­­.

Hangi damar görüntüleme testleri kullanılıyor
 
Damar sertliği­nin tayininde mevcut tarama testlerine ek olarak, damar görüntüleme­si yapılması, kişi sağlıklı ya da kalp damar hastalığı yönün­den  düşük riskli görünse bile, gerçekte kalp damarları­nın damar sertliği yönün­den  durumu ile ilgi­li mü­him bilgiler vermekte­dir­­. Bu amaçla bütün dünyada yapılmakta olan klinik çalışmalarla damar sertliği taramasın­da kullanımı­nın güvenilir olduğu kanıtlanmış yöntemlerden  temel­de iki tanesi SHAPE tarama sisteminde kullanılmaktadır­. Bunlar­dan ilki ve daha genel­de kullanılanı hasta için hiç bir rizikosu ve yan tesirsi bulunmayan, bir damar ultrasonografi metodu olan karotis Doppler inceleme­si ile boyun atar damarı­nın duvar kalınlığı­nın ve damar duvarın­da mevcut olabilecek damar sertliğine sebep olan plakların görüntülenmesidir­­. Başka bir yaklaşım ise koroner damarların bilgisayarlı tomografi ile kireçlenme düzeyi­nin incelenmesidir­­. Bu teknikle bir miktar radyasyon maruziyeti gibi bir durum mevzu­bahis olsa bile, günümüzde bu amaçla kullanılan yüksek teknolojili aygıtlar ile bu en  alt seviyeye indirilmiştir­­.

Kalp krizi gelişimi ile alakalı bilinme­si lazım olan gerçekler

 Kalp krizi ve buna bağlı ölümler bütün dünyadaki ölümler içerisinde birinci sırada yer alır­­.
* Kalp damar hastalığına sahip insanların yüzde 50’sinde ilk başvuru kalp krizi ya da ani kalp ölümüyle olur­.
* Hipertansiyon, diyabet, obezite ve kolesterol yüksek­liği seviye­leri gibi kalp damar hastalıklarına ait risk faktörleri, kalp krizi­nin öncesin­den  tahmin edilmesinde kafi olmaz­

* Normal kolesterol düzeyi, sağlıklı bir yaşam için oldukça önemlidir­­. Lakin yine de normal kolesterol düzeylerine sahip olmak kalp krizi geçirmeyecek olduğunuz manasına gel­mez­. Yapılan çalışmalarda, kalp krizi geçiren  hastalarda, kalp krizi esnasın­da ölçülen  kolesterol seviye­leri incelendiği zaman hastaların yüzde 77’si­nin normal kolesterol düzeylerine sahip oldukları görülmüştür­.

Damar sertliği nedir?

Damar sertliği kalp krizi, inme ve periferik damar hastalığına yol açabilen  öncelikli sebeptir­­. Vücudumuzdaki damar sistemi, organ ve dokularımızı beslemek ve onlara oksijen  sağlamakla görevli gelişmiş bir atar damar sistemine maliktir­­. Atar damarlar bunun yanı sıra, kan akımı­nın ve basıncı­nın düzenlenme­si , enfeksiyon ve yaralanma hallerinde bölgesel tamir mekanizmaları­nın gerçekleştiği yapılardır­­.  Atar damarlar bu görevleri­ni duvar yapıları ince ve esnek olduğu müddetçe layıkıyla yerine getirirken, bazı kalıt­sal ve çevresel faktörlerin etki­yi ile meydana gelen  inflamasyon netice­si damar duvarın­da meydana gelen  kalınlaşma, sertleşme ve duyarlılık netice­si ”“damar sertliği”“ denilen  hastalık süreci ortaya çıkmakta­dır­­.

Neden  görüntüleme yapılması gerekir?
Kalp krizi ba­sit öngörülebilen  bir durum olmaz­. Önceden  uyarı vermeyebilir ve ansı­zın gelişmektedir­­. Hastayı hazırlıksız ve korunaksız yakalar­. Boyun atar damarların­da damar sertliği saptanmışsa, buna göre çok daha küçük çaplı olan kalp damarların­da damar sertliği olma­sı kaçınılmazdır­­.  Hem boyun atar damarında, hem de kalp damarların­da damar sertliği­nin erken  tanısı, koruyucu tedavi yaklaşımları ile inme ve kalp krizi gibi öldürücü hadise­leri önler­.

Kimler kalp krizi rizikosu taşıyor?
 
Hipertansiyon, kolesterol yüksekliği, diyabet ve sigara bilinen  en  temel risk faktörleridir­­. Lakin kalp krizi geçiren  hastaların yüzde 50* 70’i kalp krizi geçirme den  evvel riskleri­nin farkın­da olmaz­. Bun­dan dolayı kalp krizi riski­nin güvenilir metodlar­la değerlendirilişi oldukça önemlidir­­.

Nasıl güvenilir bir kalp taraması yaptıra­biliriz?

 Kalp damar hastalığı­nın erken  tanısı ve damar sertliği­nin görüntülenmesinde uzmanlaşmış ve SHAPE teşkilatu tarafı ile sertifikalanmış uzman hekimler tarafı ile yapılmakta­dır­­.  Detaylı klinik araştır­ma ve damar görüntüleme­si ile kalp krizi yönün­den  riskiniz ile ilgi­li daha güvenilir bilgi edinebilir ve kişiye özel yaklaşımlarla koruyucu ve önleyici tedavi ala­bilirsiniz­.


Kalp Krizinin Belirtileri Nelerdir?
Göğüste tam yeri belli olmayan sıkışma hissi veren bir ağrı olur, bu ağrı sol kola ve çeneye doğru yayılır, ağrı hareket etmekle artar, dinlenirken azalır, fakat geçmez.
Ağrı yarım saatten uzun sürer. Ağrıyla birlikte soğuk soğuk terleme ve mide bulantısı vardır. Nefes darlığı olur.
Bazı insanlarda belirtiler çok gizli olabilir. Örneğin diyabet hastaları hemen hemen hiç ağrı duymazlar ve sadece nefes darlığı ve soğuk terleme şikayetleri olur. Bazı hastalarda mide ülseri veya pankreatit ağrısıyla kalp krizi ağrısı karıştırılabilir, ülser lehine yanlış yorumlanabilir.

Ne yapmak gerekir?
Bu belirtilerle karşı karşıya kaldığınızda derhal bir yere oturup dinleniniz ve hemen bir sağlık kuruluşuna ulaşmaya çalışınız. Dışarıdaysanız cep telefonuyla yardım isteyiniz. Kesinlikle yürümeye veya merdiven çıkmaya devam etmeyiniz. Çünkü aktiviteye devam etmek zaten oksijen alamayan kalbinizin oksijen talebini daha da artıracaktır.
Son zamanlarda kalp krizi geçirildiğinin anlaşılması halinde bir-iki defa kuvvetlice öksürerek krizde oluşan ritm bozukluğunun düzeltilebileceğini ileri süren yayımlar çıkmıştır, ancak böyle bir yaklaşımın etkinliği henüz tam olarak kanıtlanamamıştır.
Kalp Krizi Geçirme Riskim Var Mı?
Kalp hastalıkları açısından risk arzeden durumlar şunlardır:
• Sigara içmek
• Kan lipidlerinin (kolesterol, trigliserid) düzensiz olması
• Diyabet Hastalığı
• Obezite
• 65 yaşını geçmiş olmak
Yukarıdakilerin kaç tanesi yaşamınızda varsa kalp krizi size o kadar yakın demektir. Ancak korkmayın, bu risklerin bazılarını kendinizden uzaklaştırabilirsiniz. Örneğin sigarayı bırakabilirsiniz. Doktorunuzun verdiği tavsiyelere uyarak lipid ve diyabet ilaçlarınızı düzenli kullanabilirsiniz. Hergün düzenli egzersiz yapıp aktivitenizi artırabilirsiniz ve bu risklerin çoğundan uzaklaşabilirsiniz.

Sıcak hava, ağır spor, yanlış beslenme ve sessiz gelen ölüm... Bazen 21 yaşında, halı sahada ya da spor yaparken yakalayabiliyor. Bu yazı dizisinde erken ölümlerin birinci nedeni olan kalp krizini tanıyacağız. Birkaç gün boyunca hem kardiyoloji hem de iç hastalıkları uzmanı olan ünlü doktor Murat Kınıkoğlu bize kalp krizi nedir, geldiğini nasıl anlarsınız, kalp krizi geçirirken ne yapmalısınız, kimler kalp riski altında yaşıyor gibi bir çok hayati noktayı anlatacak. Uzman doktor Murat Kınıkoğlu ile krizin oluşmasındaki önemli nedenlerden biri olan kalp krizi ile sporun ilişkisini ve beslenmeyi de detaylı olarak masaya yatıracağız.

- Kalp krizi nasıl gerçekleşir?

Kalbi besleyen, koroner arterler adını verdiğimiz üç damardan birinin veya dallarının tıkanmasına ve damarın suladığı kalp kasının harabiyetine kalp krizi diyoruz. Sigara içen, beslenmesine dikkat etmeyen, kolesterolü veya şekeri yüksek kişilerde kalp damarlarının içinde “plak” adını verdiğimiz kolesterol birikintileri vardır. Bu birikintiler hiçbir bulgu vermeyebilir. Fazla sayıda plak olması ve plakların üzerindeki koruyucu tabakanın ince olması (ki biz buna hassas plak diyoruz) yırtılma/kopma riskini artırır. Damar içindeki plakların yüzeyi koruyucu bir tabaka ile kaplıdır. Buna rağmen fiziksel veya duygusal bir yüklenme (ağır kaldırma, koşma veya aniden kötü bir haber alma) veya yağlı ağır bir yemekteki toksik maddeler plağın yırtılmasına neden olur. Yırtılan plağın üzerine hücum eden kan hücreleri kısa süre içinde bir pıhtı oluşturarak damarı tıkaması sonucu kalp krizi gerçekleşir.

- Kalp krizinde özellikle kimler risk altında?

Kalp krizi en çok 40 yaş üzerindeki erkek hastalarda görülür, kadınlarda daha çok menapozdan sonra ortaya çıkar. Kalp damarlarında tıkanmaya neden olan risk faktörleri ne kadar çoksa kalp krizi riski de o kadar yüksektir.

- Bir numaralı risk faktörü tansiyon yüksekliğidir.

- Sigara önemli bir risk faktörüdür. Bağımlılığın azaldığı batı ülkelerinde kalp krizi oranları düşmektedir.

- Kötü beslenme ve kolesterol yüksekliği damarları tıkayıcı bir rol oynar. Hayvansal gıdalardan, doymuş yağlardan zengin bir beslenme, aşırı miktarda şeker ve şekerli gıdaların tüketimi kolesterol ve şekeri yükselterek kalp krizi riskini artırır.

- Şeker hastalığı kalp krizi geçirme riskini 2 misli artırır.

- Koltukta televizyon seyreden, masa başında çalışan insanların riski yüksektir. Düzenli spor yapanların kalp krizi geçirme oranı yüzde 50 daha azdır.

- Yaş ilerledikçe risk artar. Erkeklerde 55, kadınlarda 65’ten sonra kalp krizi riski her on yılda bir ikiye katlanır.

- Aileden birinin erken yaşta (erkekse 55, kadınsa 65 yaşından önce) kalp krizi geçirmiş olması riski artırır. l Doğum kontrol hapı kullananlarda, menapoz sonrası hormon tedavisi alanlarda kalp krizi riski artar. Menopoza giren kadınların ateş basması ve terlemelerden kurtulmak için alacakları hormon tedavisi hem kalp krizi hem meme kanseri riskini artırır.

- Şişmanlık hem riski artırır, hem de krizin daha ağır seyretmesine neden olur.

- Diş eti hastalıkları da riski yükseltir

- Göğsü ağrıyan bir insan kalp krizi geçirip geçirmediğini nasıl anlar?

1- Ağrının yeri: Kalp ağrısı göbeğin üstünden çeneye kadar tüm üst göğüs bölgesinde, sol kolun, nadiren sağ kolun iç yüzünde ve sırtta görülebilir. Göğüste baskı olmadan sadece sırtta veya sadece sol kolda ağrı olmaz.

2- Ağrının şekli: Kalp ağrısı bıçak ucu batması veya iğnelenme şeklinde olmaz, baskı, yanma veya sıkışma şeklinde olur. Hastalar göğüslerine bir ağırlık geldiğini, ezildiğini veya birisinin kalbi ellerinin arasına alıp sıkıştırdığını söyler.

3- Ağrının gelişi: Kalp ağrısı genellikle fiziksel veya duygusal bir yüklenme veya aşırı bir yemek sonrası gelir. Koşarken, elinizde yük taşırken, patronunuzla kavga ettiğiniz esnada ya da aniden kötü bir haber aldığınız anda gelebilir. Hiçbir stres olmadan oturduğunuz veya yattığınız yerde gelme ihtimali daha azdır.

4- Ağrının süresi: Kalp ağrısı üç, beş dakika, en fazla on beş dakika sürer. On beş dakikadan fazla sürmesi hastanın kalp krizi geçirdiği anlamına gelir. Sabah başlayan ağrı akşama kadar devam ediyorsa ve hasta bu sırada günlük aktivitesine devam edebiliyorsa bu kalp ağrısı değildir.

5- Kalp krizinde ağrıyla birlikte bulantı, kusma, soğuk terleme, rengin solması gibi belirtiler olabilir.

6- Kadınlarda tipik göğüs ağrısı olmayabilir, kadın hastalar daha çok çabuk yorulmadan ve nefes darlığından şikayet ederler.

7- Kalp ağrısı bazen sadece gaz şeklinde olur. Riskli hastalar durduk yere gelişen bir hazımsızlık atağından gaz ve şişkinlikten her zaman şüphelenmelidir.

- Kalp krizi geçirdiğini anlayan bir kişi ne yapmalı?

1. Kalp krizi geçirdiğinden şüphelenen bir kişi ilk olarak hemen bir aspirin çiğnemelidir.

2. Yürümek, koşmak doğru değildir. Ayaklar biraz yukarıda olarak uzanıp, istirahat edilmeli.

3. Ambulans çağırın. Bu sırada yakınlarınız sizi önceden belirlediğiniz, 24 saat koroner anjiyografi ve balon/stent işlemi yapma kapasitesine sahip hastaneye bir an önce ulaştırmak için hazırlık yapmalı. Ağrı başladıktan sonraki ilk iki saat içinde hastaneye ulaşmanız halinde tıkanan damarın balon ve stent uygulanarak kalpte kalıcı hasar oluşmadan açılması mümkündür.

4. Doktorunuz daha önce dil altı nitrogliserin (isordil 5) verdiyse dilinizin altında emin.

Kalp krizi sonrası dönemde ne yapılmalı?

Kalp krizinin ilk 24 saati çok önemlidir. Ani kalp durmaları ve kalp yetmezliği gibi komplikasyonlar olduğu için hastaların bu dönemi mutlaka hastanenin koroner bakım ünitesinde geçirmesini isteriz. Evde ilaçlarınızı doktorunuzun tariflerine uyarak kullanın.Göğsünüzde yanma, ağrı, baskı gibi şikayetler olması halinde doktorunuza haber verin. Günde en az bir kez tansiyonunuzu ölçün. Büyük tansiyonun 11’in altına düşmesi, 16’nın üzerine çıkması halinde doktorunuzla konuşun. Kalp atışlarında düzensizliğin sık olması, birlikte baş dönmesi ve fenalık hissi halinde doktorunuzla konuşun. Kalp krizi geçirenlerde uykusuzluk, endişe hatta depresyon sık görülür. Olumlu düşünün. Boğazınıza hakim olup, biraz da yürürseniz bir daha kolay kolay kalp krizi geçirmezsiniz. İdeal kilonuza inmek için zayıflayın. Yatakta istirahate gerek yok. Ağırlık kaldırmayın ve stresten uzak durun. Mümkünse ilk ay işe gitmeyin, araba kullanmayın ve seks yapmayın. 6. haftadan sonra, doktorunuz izin veriyorsa günde 20 dakika hafif tempoda yürüyebilirsiniz. Asla sigara içmeyin. Hayvansal tüm besinleri bırakıp bitkisel beslenin. Şekerli yiyecekler yemeyin.