Sürekli yorgun mu hissediyorsunuz? Hafızanızın eskisi gibi iyi olmadığından mı şikayetçisiniz? Ya da depresyonda mısınız? Tüm bu sorunların altında yatan sebep B12 vitamini eksikliği olabilir.
B12 Eksikliği Belirtileri
B12 vitamini eksikliğinde yeterince kırmızı kan hücresi üretilemez. Bu durumda vücudun çeşitli hücre ve organlarına yeterince kan ulaştırılmaz. Kırmızı kan hücrelerininin taşıdığı oksijeni kullanamayan hücre ve organlarda birtakım aksaklıklar baş gösterir. Ayrıca B12 vitamini sinir hücrelerinin etrafını saran miyelin kılıf sentezinde görev aldığı için, eksikliği zihinsel sorunlara yol açar.
B12 vitamini eksikliği belirtileri genelde yavaş yavaş kendini gösterir ve hemen fark edilmezler. Eğer durum kötüye gidiyorsa, şu yaygın belirtiler ortaya çıkabilir:
- Güçsüzlük ve Bitkinlik
- Baş Dönmesi ve Bayılma Hissi
- Çarpıntı ve Kalp Atışının Hızlanması
- Nefes Darlığı
- Dilde Yaralar Oluşması ve Dilin Kırmızı Bir Görünüm Alması
- Mide Bulantısı ve İştah Kaybı
- Kilo Kaybı
- İshal
- Gözlerin ve Derinin Sarımsı Bir Renk Alması
Eğer B12 eksikliği uzun süreler devam ederse, bu durum beyin hücrelerinde geri dönüşü olmayan sorunlar yaratabilir, böylece şu belirtiler ortaya çıkabilir:
- Ellerde ve Ayaklarda Uyuşma, Karıncalanma
- Yürümede Zorlanma
- Kaslarda Zayıflama
- Çabuk Öfkelenme
- Hafıza Kaybı
- Bunama
- Depresyon
- Psikoz
B12 Eksikliği Neden Olur?
B12 vitamini eksikliği şu nedenlerle ortaya çıkabilir:
1. Yetersiz B12 Alımı
Yeterince hayvansal gıda tüketmeyenlerde ve vejeteryan beslenenlerde (et, balık, yumurta ve süt ürünleri yemeyenlerde) B12 vitamini eksikliği kaçınılmazdır. Yeme bozukluklarında (anoreksiya ve bulimia) B12 eksikliği yine diyetle ilişkilidir.
Yeterince hayvansal gıda tüketmeyenlerde ve vejeteryan beslenenlerde (et, balık, yumurta ve süt ürünleri yemeyenlerde) B12 vitamini eksikliği kaçınılmazdır. Yeme bozukluklarında (anoreksiya ve bulimia) B12 eksikliği yine diyetle ilişkilidir.
2. İntrinsik Faktör Eksikliği
İntrinsik faktör mide zarındaki hücreler tarafından salgılanan bir proteindir. Bu protein B12 vitaminine bağlanır ve B12 vitaminini bağırsaklarda emilmek üzere taşır. İntrinsik faktörün yokluğu kötücül aneminin en yaygın sebebidir.
İntrinsik faktör mide zarındaki hücreler tarafından salgılanan bir proteindir. Bu protein B12 vitaminine bağlanır ve B12 vitaminini bağırsaklarda emilmek üzere taşır. İntrinsik faktörün yokluğu kötücül aneminin en yaygın sebebidir.
3. Mide Ameliyatı Geçirenler
B12 vitamini eksikliği midenin bir bölümün alınmasıyla sonuçlanan mide ameliyatı olmuş kişilerde görülebilir.
B12 vitamini eksikliği midenin bir bölümün alınmasıyla sonuçlanan mide ameliyatı olmuş kişilerde görülebilir.
4. Bakterilerin Aşırı Çoğalması
Diyabet, skleroderma (deri sertleşmesi), striktür (vücudun çeşitli bölümlerinde oluşan darlıklar) ve divertikül hastalarında alınan gıdaların bağırsaklardan geçişi yavaşlar. Bu da bağırsak bakterilerinin çoğalması ve aşırı büyümesine neden olur. Bu bakteriler B12 vitaminini kendi ihtiyaçları için kullanırlar, böylece B12 vitamini eksikliği oluşur.
Diyabet, skleroderma (deri sertleşmesi), striktür (vücudun çeşitli bölümlerinde oluşan darlıklar) ve divertikül hastalarında alınan gıdaların bağırsaklardan geçişi yavaşlar. Bu da bağırsak bakterilerinin çoğalması ve aşırı büyümesine neden olur. Bu bakteriler B12 vitaminini kendi ihtiyaçları için kullanırlar, böylece B12 vitamini eksikliği oluşur.
B12 Eksikliğinin Teşhisi
Doktorunuz nasıl beslendiğiniz ve ailenizde anemi hastası olup olmadığı hakkında soru soracaktır. Doktorunuz ayrıca diyabet, bağışıklık problemleri veya mide ameliyatı gibi B12 eksikliğine yol açan herhangi tıbbi bir durumunuz olup olmadığını göz önünde bulunduracaktır.
Doktorunuz tıbbi geçmişiniz ya da belirtiler sebebiyle B12 vitamini eksikliği şüphesiyle sizden bazı testler yaptırmanızı isteyecektir. Bundan önce fiziksel bir muayene yaparak, dilinizde kızarma, derinizde sarılık olup olmadığına bakacak ve kalbinizi dinleyecektir. Laboratuvar testleri şunlardır:
Kırmızı kan hücresi seviyesini ve bunların görünüşünü saptamak için yapılan standart testler: B12 eksikliğinde kırmızı kan hücreleri olağandışı bir şekilde büyük ve anormaldir.
B12 seviyesini ölçmek için yapılan kan testleri: Demir ve folik asit seviyeleri de bu test aracılığıyla ölçülür.
Metilmalonik Asit seviyesini ölçmek için yapılan kan testleri:Metilmalonik asit B12 eksikliği bulunan kişilerde artış gösterir.
İntrinsik faktör antikoru için yapılan kan testleri: Eğer kötücül aneminiz varsa doktorunuz antikor seviyesini ölçmek için özel testler yaptırabilir. Midesinde intrinsik faktör eksikliği olan çoğu kişinin kanında bu antikorlardan bulunur.
Kemik İliği Biyopsisi: Çok nadir de olsa, teşhisi doğrulamak için kemik iliği biyopsisi yapılabilir. Bu prosedürde, belin hemen aşağısındaki pelvik kemiğe bir iğne sokularak, kemik iliğinden bir parça alınır. Kemik iliği örneği anemi veya kırmızı kan hücrelerinde anormallik var mı diye incelenir.
Ne Kadar Sürede İyileşir?
Uygun tedaviyle, B12 eksikliği belirtileri birkaç gün içinde iyileşmeye başlar. Vejeteryanlar ve diyete bağlı olarak B12 eksikliği olan kişiler B12 vitamini hapları, B12 vitamini iğneleri ve B12 vitamini alımını artıracak şekilde tasarlanan diyetler sayesinde bu sorundan kurtulabilirler. Kötücül anemiye sahip kişiler ya da bağırsaklardaki emilim sorunu sebebiyle B12 eksikliği olanlar 1 ila 3 ayda bir iğne vurulmak durumundadır.
B12 Eksikliğinin Önlenmesi
B12 eksikliğini önlemek için yeterince hayvansal gıda ile beslenmeye, bu mümkün değilse B12 vitamini hapı almaya dikkat edilmelidir.
B12 emiliminde sorun yaşayan kişiler için, B12 eksikliği kaçınılmazdır. Ama bir kere teşhis konduktan sonra düzenli iğneler sayesine bu problemle bir daha karşılaşılmaz.
B12 Vitamini İçeren Besinler
B12 vitamini içeren besinler en çoktan aza doğru şöyledir:
- Karaciğer
- Kırmızı et
- Kabuklu deniz ürünleri
- Balık
- Yumurta
- Peynir
B12 vitamini vücut tarafından az da olsa üretilebilir. Süt B12 vitamini içerse de, işlenmesi sırasında B12 kaybolur.