Kış uykusu, bazı canlıların soğuk ve elverişsiz hava koşullarında bir nevi hayatta kalmak adına yaşamlarını kısmen durdurma dönemlerine verilen addır. Tüm canlılar kış uykusuna yatmaz fakat genel olarak elverişsiz hava koşullarında hem soğuktan korunmak için hem de yemek bulamadıklarından dolayı yaşamlarını devam ettirmek için mevsimlere göre kış uykusuna yatmayı tercih ederler.
Kuşlar uçabildiklerinden dolayı bu olumsuz hava koşullarından uzaklaşarak kurtulurlar. Kış aylarında sıcak yerlere göç ederek soğuk yüzünden donmaktan ve aç kalmaktan kurtulurlar. Fakat kuşlar gibi kanatları olmayıp uçamayan ve dolayısıyla göç edemeyen sürüngenler, kanatsız bazı canlılar ve böcekler kış uykusuna yatarlar.
Peki, kış uykusuna hangi hayvanlar yatar diye soracak olursak,
a) Ayıların Kış Uykusu: Kış uykusu denildiğinde ilk akla gelen hayvanlar elbette ki ayılardır. Fakat ayıların da kış uykusu türlerine göre değişkenlik göstermektedir. Ayılar arasında en uzun kış uykusuna yatanlar kutup ayılarıdır. Kutup ayıları yedi ay boyunca hiç hareket etmeden yedi ay boyunca vücutlarındaki yağı proteine çevirerek yaşam döngülerini devam ettirirler. Kutup ayılarından sonra yine en uzun uyuyan diğer ayı türü de Sibirya ayılarıdır. Sibirya ayıları yöresel farklara göre değişkenlik göstermekle birlikte genel olarak beş ay kadar bir süreyi onlarda uyuyarak geçirirler.
Diğer ayı türleri ise dört ay kadar bir süreyi uykuda geçirirler.
b) Kaplumbağaların kış uykusu: Kaplumbağalar havaların soğuması ile birlikte beslenme olasılıkları düştüğü dönemde başlar. Bu dönemde yuvalarına çekilerek kalp atışları yavaşlatırlar. Bu şekilde kış uykusu başlar.
c) Köpekbalıklarının Kış Uykusu: Kuzey okyanusta yaşayan köpekbalıkları soğuk aylarda besin bulamadıklarından okyanusun alt taraflarına yani diplerine doğru çöküp hareketsiz kalarak kış uykusuna yattıkları bilinmektedir.
d) Yarasada Kış Uykusu: Memeli uçan bir hayvan olan yarasa soğuk kış mevsimini yaşadığı mağaranın veya çatı katının diplerinde uyuyarak geçirirler.
e) Sürüngenlerin Kış Uykusu: Birçok sürüngenin kış uykusuna yattığı bilinmektedir. Ama bunların en bilineni yılanlardır. Yılanlar havaların iyice soğumasıyla birlikte toprağın altında kendisine bir yer yaparak uykuya geçer.
f) Böceklerin Kış Uykusu: Yine birçok böcek türünün kış uykusuna yattığı bilinmektedir. Fakat bunların içinde en öne çıkanı karıncalardır.
g) Kurbağaların Kış Uykusu: Tüm kurbağa türünün kış uykusuna yattığı söylenemez. Bununla birlikte bazı soğuk yerlerde yaşayan kurbağa türlerinde görülmektedir.
h) Kemirgenler.
Kış uykusu en başta da söylediğim gibi hayvanların yaşamlarını devam ettirebilmek için kalıtımsal olarak yapılarında mevcut olan bir durumdur. Hayvan türüne ve yaşadıkları yerin iklim koşullarına göre değişkenlik gösteren uyku süresi genel olarak Ekim ayı sonu ile mart ayı sonuna kadar devam etmektedir.
Peki, kış uykusuna hangi hayvanlar yatar diye soracak olursak,
a) Ayıların Kış Uykusu: Kış uykusu denildiğinde ilk akla gelen hayvanlar elbette ki ayılardır. Fakat ayıların da kış uykusu türlerine göre değişkenlik göstermektedir. Ayılar arasında en uzun kış uykusuna yatanlar kutup ayılarıdır. Kutup ayıları yedi ay boyunca hiç hareket etmeden yedi ay boyunca vücutlarındaki yağı proteine çevirerek yaşam döngülerini devam ettirirler. Kutup ayılarından sonra yine en uzun uyuyan diğer ayı türü de Sibirya ayılarıdır. Sibirya ayıları yöresel farklara göre değişkenlik göstermekle birlikte genel olarak beş ay kadar bir süreyi onlarda uyuyarak geçirirler.
Diğer ayı türleri ise dört ay kadar bir süreyi uykuda geçirirler.
c) Köpekbalıklarının Kış Uykusu: Kuzey okyanusta yaşayan köpekbalıkları soğuk aylarda besin bulamadıklarından okyanusun alt taraflarına yani diplerine doğru çöküp hareketsiz kalarak kış uykusuna yattıkları bilinmektedir.
d) Yarasada Kış Uykusu: Memeli uçan bir hayvan olan yarasa soğuk kış mevsimini yaşadığı mağaranın veya çatı katının diplerinde uyuyarak geçirirler.
e) Sürüngenlerin Kış Uykusu: Birçok sürüngenin kış uykusuna yattığı bilinmektedir. Ama bunların en bilineni yılanlardır. Yılanlar havaların iyice soğumasıyla birlikte toprağın altında kendisine bir yer yaparak uykuya geçer.
f) Böceklerin Kış Uykusu: Yine birçok böcek türünün kış uykusuna yattığı bilinmektedir. Fakat bunların içinde en öne çıkanı karıncalardır.
g) Kurbağaların Kış Uykusu: Tüm kurbağa türünün kış uykusuna yattığı söylenemez. Bununla birlikte bazı soğuk yerlerde yaşayan kurbağa türlerinde görülmektedir.
h) Kemirgenler.
Kış uykusu en başta da söylediğim gibi hayvanların yaşamlarını devam ettirebilmek için kalıtımsal olarak yapılarında mevcut olan bir durumdur. Hayvan türüne ve yaşadıkları yerin iklim koşullarına göre değişkenlik gösteren uyku süresi genel olarak Ekim ayı sonu ile mart ayı sonuna kadar devam etmektedir.