Alerji bağışıklık sisteminin vücuda giren veya temas eden maddelere karşı aşırı duyarlı tepki vermesidir. Reaksiyon gösterdiği bu maddeler hayvan kepeği, polen veya arı zehri olabilir. Alerjik reaksiyonlara sebep olan bu maddelere alerjen denir. Alerjenler yiyeceklerde, içeceklerde ve çevrede bulunabilir.
Alerji Belirtilerinin Ortaya Çıkma Süreci
Alerji belirtileri alerjenlerle ilk temas esnasında oluşmaz. Çünkü bağışıklık sisteminin alerjene karşı öncelikle bir hassasiyet geliştirmesi gerekir. Başka bir deyişle bağışıklık sisteminizin alerjenleri tanıması ve onları hatırlaması sonra da ona karşı antikor üretmeye başlaması gerekir. Bu süreç sensitizasyon (duyarlılaşma) olarak bilinir.
Alerjenlere karşı hassaslaşma süresi günler de alabilir, yıllar da. Bu yüzden alerjik olduğunuzu düşünmediğiniz bir şeye karşı sonradan alerji geliştirdiğinizi fark edebilirsiniz. Bazı insanlar sensitizasyon evresinde durur, bazı belirtileri hissetmelerine rağmen hiçbir zaman tam bir alerjik duyarlılık geliştirmezler.
Alerji belirtileri alerjinin ne olduğuna bağlı olarak değişiklik gösterir ve solunum yollarında sinüslerde, geniz yolunda, deride veya sindirim sisteminde ortaya çıkabilir. Alerjik reaksiyonlar orta seviyede de olabilir, ciddi düzeyde de. Bazı ciddi durumlarda alerji hayati tehlikeye sebep olabilir.
Alerji Belirtileri
Alerji belirtileri en yaygın olarak şu 6 grup içinde toplanabilir:
1. Atopik Dermatit (Kalıtımsal Yolla Geçen Kronik Egzema Türü) Belirtileri: Alerjilerin tipik olarak ilk işaretidir. Çocukların %10-20’sinde görülür. Atopik Dermatit kaşıntı belirtisiyle kendini gösterir ve kaşınan bölgelerde deri döküntüsü oluşur. Deri döküntüsü kırmızı ve kurudur, küçük kabarcıklara sahip olabilir ve zamanla pul pul dökülüp, dışarı sızabilir.
Çocuklarda bu döküntü yüzde, göğüste, ensede, kollar ve bacaklarda çıkabilir. Bu yerler genellikle çocukların kaşıyabileceği alanlar olduğu için diğer alanlara da yayılır. Yetişkinlerde kaşınan yerler genellikle dizin arka kısmı ve dirseğin ön kısmı olarak değişir. Besin alerjisi ve çevresel alerjiler durumu daha da kötüleştirebilir.
2. Besin Alerjileri Belirtileri: Besin alerjileri her yaşta oluşabilir. Besin alerjisi olan neredeyse herkeste bir cilt semptomu oluşur. Bu semptomlar kurdeşen, şişkinlik, kaşınma ve deri kızarması olabilir ve genelde alerjen besin yenildikten dakikalar sonra ortaya çıkar. İstisnai bazı durumlarda semptomların ortaya çıkışı saatler alır.
Besin alerjisinin diğer belirtileri mide bulantısı, kusma, mide ağrısı, ishal, nefes zorluğu, burun akıntısı, hapşırma ve baş dönmesidir.
Bazı ciddi durumlarda çocuklar “anafilaksi” adı verilen bir alerjik reaksiyon gösterebilirler. Düşük kan basıncı, nefes zorluğu ve deri döküntüsü, kızarıklık gibi deri problemleri anafilaksinin başlıca belirtileridir. Anafilaksi hayati tehlike yaratabilir.
3. Alerjik Rinit (Alerjik Nezle) Belirtileri: Alerjik rinit yetişkinlerin %30’unda ve çcukların %40’ında ortaya çıkar. Alerrjik rinit belirtileri hapşırma, burun akıntısı, burun ve göz kaşıntısı ve burun tıkanıklığıdır. Bazı insanlarda geniz akıntısı ve göz morarması da oluşabilir.
4. Astım Belirtileri: Alerjiler astımın en büyük sebeplerindendir. İnsanların %8’inde görülür. Her yaşta oluşmakla birlikte, genelde erkeklerde ergenlik öncesi, kadınlarda ise ergenlik döneminde ortaya çıkar. Astım çocuklarda ve ergenlerde en yaygın kronik hastalıktır. Astımın çocuklarda teşhisi bazen zor olduğu için bir astım uzmanına ihtiyaç duyulabilir.
Astım belirtileri şunlardır:
- Öksürme: Öksürme astmatik öksürüğe (öksürük variant astım) sahip insanlardaki tek astım belirtisi olabilir. Öksürük genelde kurudur ve alerjik tetikleyiciler veya egzersizle daha da kötüleşebilir. Öksürük sadece geceleri ortaya çıkabilir. Ayrıca soğuk hava bu belirtiyi tetikleyebilir.
- Hırıltılı Solunum: Nefes alıp verirken bazı astım hastalarında hırıltı ortaya çıkar. Hırıltı genelde diğer astım belirtileriyle birlikte ortaya çıkar. Alerjik tetikleyiciler ve egzersiz sebebiyle daha da kötüleşebilir.
- Nefes Darlığı: Çoğu astım hastası bazen yeterince hava alamadıkları hissederler. Bu durum ya kendilerini fiziksel olarak yorarken (egzersiz gibi) ya da ortamda bir alerjen varken ortaya çıkar. Astımı ilerlemiş kişilerde nefes darlığı dinlenme halindeyken veya uyurken de meydana gelebilir.
- Göğüs Sıkışması: Bu belirtiden muzdarip kişiler bunu “sanki biri beni sıkıyor ya da sarılıyor” diye tarif ederler. Çocuklar göğüslerinin ağrıdığını söyleyebilirler.
Birçok astım hastası egzersiz sonrası belirtiler tecrübe edebilir. Bu astımlarının ciddi ve kontrol edilemez olduğu anlamına gelmez.
5. Böcek Isırması Belirtileri: Arı sokması ya da bazı böcek ısırıklarıyla ortaya çıkan belirtiler şunlardır. Hapşırma, sokulan yerde sızıntı, kan basıncında ani düşüş, kaşıntı, nefes darlığı, halsizlik, kurdeşen, baş dönmesi, öksürük, göğüs sıkışması, anksiyete ve anafilaksis.
6. İlaç Alerjisi Belirtileri: Penisilin gibi bazı ilaçlar bazı kişilerde alerjik reaksiyon oluşmasına sebebiyet verebilir. Dilde şişlik, dudaklarda şişlik, yüzün şişmesi, deri döküntüsü, kaşıntı ve anafilaksis gibi belirtiler ilaç alerjisi belirtileri olabilir.
Alerji Teşhisi
Doktorunuz alerji belirtileri ile ilgili sorular soracaktır: ne zaman ortaya çıktıkları, hangi aralıklarla meydana geldikleri gibi. Hastanın aile geçmişinde alerjiye sahip birinin var olup, olmadığını kontrol ettikten sonra sizden bazı testler isteyecektir. Bu testler kan testi, deri prik testi ve yama testidir. Kan testi bağışıklı sistemi tarafından salınan antikorları ölçmeye yarar. Deri prik testinde bazı olası alerjenlerle derinin verdiği reaksiyon gözlemlenir. Yama testinde ise egzemanın nasıl oluştuğu olası alerjenler ile bulunmaya çalışılır.